ΚΡΙΤΙΚΗ

Μία απο τις σπουδαιότερες ικανότητες του ανθρώπου είναι η κριτική του,που τον διαχωρίζει άλλωστε απο τα υπόλοιπα όντα και χάρη σε αυτήν δημιούργησε πολιτισμό,τέχνες και επιστήμες.Όταν λέμε ότι ο άνθρωπος κρίνει,εννοούμε ότι μπορεί να αξιολογεί,να αναλύει,να συγκρίνει και να αιτιολογεί φαινόμενα,καταστάσεις,γεγονότα,πρόσωπα ή έννοιες.Κριτική επομένως,είναι η προσωπική και τεκμηριωμένη αξιολόγηση μιας ανθρώπινης δημιουργίας θεωρίας ή πράξης.Η ορθή κρίση είναι έμφυτη,νοητική λειτουργία αλλά παράλληλα και επίκτητη,επειδή έχει σχέση με την νοημοσύνη του καθενός αλλά αποκτιέται επιπλέον και με την πείρα.Για να μπορεί κάποιος να κρίνει σωστά και αντικειμενικά,πρέπει να έχεις ακριβείς γώσεις αυτού που κρίνει και να μπορεί να τεκμηριώνει τη θέση του.
Η κριτική είναι απαραίτητη σε κάθε τομέα της κοινωνικής ζωής και ειδικά στη σημερινινή εποχή,όπου διαδραματίζονται τόσα πολλά γύρω μας και με τόσο γρήγορους ρυθμούς που πολλές φορές βρισκόμαστε σε σύγχυση και δεν μπορούμε να τα ερμηνεύσουμε και να τα αξιολογήσουμε.Το εκπαιδευτικό σύστημα για παράδειγμα έχει πάρα πολλές δυσλειτουργίες και αδυναμίες,και οφείλουμε να κάνουμε κριτική στα κακώς κείμενα αν θέλουμε ένα καλύτερο σχολείο.Το πολιτικό σύστημα είναι διαβρωμένο,κυρίαρχα στοιχεία του είναι η διαπλοκή και διαφθορά και έιναι απαραίτητο να το κριτικάρουμε με αυστηρότητα,προκειμένου να δημιουργηθεί ένα καινούργο,υγιές και αδιάφθορο.Τα ΜΜΕ που προπαγανδίζουν,αλλοιώνουν την αλήθεια,χειραγωγούν και αποπροσανατοίζουν πρέπει να βρίσκονται στο στόχαστρο της κριτικής μας.Γενικά,η κριτική και ο έλεγχος είναι κινητήριες δυνάμεις και για τον ανθρώπινο πνεύμα και για την ίδια την κοινωνία.Όλοι και όλα πρέπει να κριτικάρονται,να ελέγχονται και να αξιολογούνται τεκμηριωμένα: πολιτική,επιστήμονες,καλλιτέχνες,αυθεντίες,θεσμοί,ιδέες,αξίες,γνώσεις τίποτα δεν πρέπει να μένει στο ‘’απυρόβλητο’’.
Για να είναι όμως η κριτική δημιουργική και αποτελεσματική,απαραίτητες είναι κάποιες προϋποθέσεις,όπως το να είναι καλοπροαίρετη και να έχει καλό σκοπό.Μόνο τότε είναι ωφέλιμη,διότι βελτιώνει τον άνθρωπο και τη ζωή,τον βοηθάει να γνωρίζει καλύτερα τον εαυτό του,τις αδυναμίες του και τα λάθη του.Ακόμα και όταν είναι αρνητική,μπορεί να είναι χρήσιμη και αντικειμενική.Αντίθετα,η κριτική όταν είναι κακόβουλη οδηγεί σε πολύ αρνητικά αποτελέσματα γιατί συνήθως είναι άδικη,μεροληπτική και οδηγεί τον κρινόμενο σε απογοήτευση και αποθάρρυνση.Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν,ότι η κριτική δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση,ούτε γίνεται πρόχειρα χωρίς σοβαρότητα και γνώσεις.
Παράλληλα,οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι ζώντας όλοι σε μια κοινωνία είμαστε ταυτόχρονα κριτές και κρινόμενοι,γιαυτό πρέπει να μάθουμε να κρίνουμε και να κρινόμαστε χωρίς να φοβόμαστε την αρνητική κριτιή ή ακόμα και την κατάκριση.Όσο πιο ανοικτούς πνευματικούς ορίζοντες έχει κάποιος,τόσο πιο πολύ αμφιβάλλει,κρίνει,ελέγχει αλλά και αυτοελέγχεται,αυτοκριτικάρεται.Ελέγχει τις προθέσεις των ανθρώπων με τους οποίους συναναστρέφεται,ελέγχει τις ιδέες και τις κοσμοθεωρίες,ελέγχει τους θεσμούς και τα πολιτικά όργανα.Ο άνθρωπος που έχει μάθει να κρίνει είναι ελεύθερος,ανοιχτόμυαλος,αμφιβάλλει για τα πάντα και δεν δέχεται τίποτα σαν αληθινό αν προηγουμένως δε το αξιολογήσει.Έτσι το άτομο προοδεύει και παράλληλα εξελίσσεται και η κοινωνία εμπεδώνεται η δημοκρατία με την ελεύθερη διακίνηση ιδεών και την ελευθερία σκέψης και έκφρασης.Η κριτική αποτελεί την πεμπτουσία του δημοκρατικού πολιτεύματος που στηρίζει τη δύναμη του στη πολυφωνία και τον πλουραλισμό.
Κοινωνίες δε που αποτελούνται από ελεύθερα σκεπτόμενα άτομα με κριτική ικανότητα έχουν προοπτική να προχωρήσουν στο μέλλον και να δημιουργήσουν αντίθετα όσες αποτελούνται από άβουλους παθητικούς δέκτες,από πυθίνια όργανα της εξουσίας από αγέλες που ποτέ δεν κρίνουν,δεν αμφισβητούν και δεν ελέγχουν είναι καταδικασμένες να αφανιστούν.
Για όλους τους λόγους που αναφέραμε,επιβάλλεται η συστηματική καλλιέργεια και ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας του ανθρώπου.Καθοριστική ευθύνη για αυτόν τον σκοπό έχει το εκπαιδευτικό σύστημα που βασικός στόχος του πρέπει να είναι η διαμόρφωση ολοκληρωμένων ανθρώπων με ελεύθερη και πλατιά σκέψη και κυρίως ισχυρότατη κρίση.