ΤΕΧΝΗ (μορφωτική και κοινωνική αξία-σκοπός)

Είναι μεγάλη η ανάγκη του ανθρώπου να εξωτερικεύει τις σκέψεις,τις ιδέες του,τα συναισθήματα του και παράλληλα να επικοινωνεί με τους άλλους.Αυτόν ακριβώς τον σκοπί υπηρετούν τα έργα τέχνης.Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το ότι η λέξη προέρχεται από το ρήμα τίκτο που σημαίνει γεννώ,επομένως πρόκειται για το γέννημα του καλλιτέχνη δηλαδή τη δημουργία του.
Οι τέχνες διακρίνονται σε εικαστικές,τονικές και μιμηκές ή κινητικές ανάλογα,με τα μέσα που χρησιμοποιούνται.Αν κάνουμε μία σύντομη ιστορική αναδρομή,θα διαπιστώσουμε ότι η τέχνη είναι τόσο παλιά όσο και ο άνθρωπος αφού και στις πρωτόγονες κοινωνίες αναπτύχθηκε,όπως μαρτυρούν οι βραχογραφίες αλλά και τα κοσμήματα που έχουν βρεθεί.
Στην Αρχαία Ελλάδα,δε,είχε πολύ μεγάλη αξία,αφού η πολιτεία ενίσχυε οικονομικά τα πολιτιστικά δρώμενα και είχε θεσπίσει τα θεωρικά που επέτρεπαν στους πολίτες δωρεάν είσοδο και παρακολούθηση του αρχαίου θεάτρου.
Είναι απαραίτητο να επισημάνουμε ότι ο κάθε καλλιτέχνης ζει σε μια συγκεκριμένη εποχή,σε μια συγκεκριμένη κοινωνία και δέχεται επιδράσεις από αυτήν.Ζει μαζί με τους υπόλοιπους συνανθρώπους του τα προβλήματα,τα βάσανα,τους αγώνες και τις αγωνίες τους και επηρεάζεται από όλα όσα συμβαίνουν.Επομένως η σχέση του αληθινού καλλιτέχνη με την εποχή του είναι άρρικτη και πάρα πολύ στενή τόσο ώστε ο Γιώργος Σεφέρης να την χαρακτηρίζει <<βιολογική>> που θυμίζει τον ομφάλιο λώρο που συνδέει τη μάνα με το παιδί.Εδώ λοιπόν μπαίνει το γνωστό ερώτημα σχετικά με το σκοπό και το ρόλο της τέχνης.Οι απαντήσεις και οι θεωρίες σχετικα με την τέχνη είναι δύο: η πρώτη υποστηρίζει το δόγμα <<η τέχνη για την τέχνη>> και θεωρεί ότι η τέχνη είναι για τους λίγους,για όσους την καταλαβαίνουν και μοναδικός της σκοπός είναι η απεικόνιση του ωραίου.
Η δεύτερη θεωρία υπερασπίζεται τον ανθρωπιστικό και κοινωνικό ρόλο της τέχνης και ότι η τέχνη αφορά όλους τους ανθρώπους χωρίς διακρίσεις και ότι τα καλά έργα τέχνης απευθύνονται σε όλους.
Δεν πρέπει να υποτιμάμε την νοημοσύνη και την αισθητική του λαού και να πιστεύουμε ότι δεν μπορεί να καταλάβει ένα καλό έργο τέχνης.Η ιστορία έχει αποδείξει ότι σε δύσκολες περιόδους η τέχνη ήταν αυτή που καθοδήγησε και κράτησε σε επαγρύπνιση τον λαό.Την εποχή της δικτατορίας ο λαός κρατούσε αναμμένη τη φλόγα της ελευθερίας και της δημοκρατίας μέσα από τα ποιήματα του Σεφέρη,του Ελύτη,του Ρίτσου και τη μουσική του Μίκη Θεωδοράκη.Οι μεγάλοι αυτοί καλλιτέχνες κράτησαν σε εγρήγορση τον λαό στα σκοτεινά εκείνα χρόνια δίνοντας τους τα ερεθίσματα και τη δύναμη για αντίσταση κατά της Χούντας.
Κατά τη διάρκεια του Μάη του 1968 στο Παρίσι όταν οι μαθητές και οι φοιτητές έιχαν επαναστατήσει διεκδικόντας ένα καλύτερο κόσμο και ένα καλύτερο σύστημα παιδείας,σπουδαίοι καλλιτέχνες και πνευματικοί άνθρωποι συμπαραστέκονταν άμεσα και δυναμικά.Χαρακτηριστική είναι άλλωστε η γνωστή φράση του Γάλλου Ζαν Πωλ Σαρτρ <<ο αληθινός καλλιτέχνης οφείλει να κατέβει να πολεμήσει και στο οδόφραγμα,αν χρειαστεί>>.
Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν τη μεγάλη αξία της τέχνης και της σημασίας της για τον άνθρωπο.Του διευρύνει τους πνευματικούς του ορίζοντες,του διαμορφώνει αισθητική καλλιέργεια,του εξευγενίζει το ήθος,τον προβληματίζει,τον διαπαιδαγωγεί,τον ευαισθητοποιεί.Παράλληλα του δίνει μία διέξοδο και τον λυτρώνει από την γκρίζα καθημερινότητα,τον αποδεσμέυει από τη μάζα και τον κονφορμισμό,τον βοηθά να εξωτερικεύσει τα συναισθήματα του και να εκτονωθεί από την πίεση και το άγχος της καθημερινότητας,Ιδιαίτερα σε εποχές κρίσης,οικονομικής,ηθικής,κρίσεις αξιών,αναλγησίας και αμοραλισμού η σημασία της τέχνης είναι καταλυτική αφού μπορεί να γίνει ένα μέσο πνευματικής εγρήγορσης και πολιτικής συνείδησης.Η άποψη και η πρακτική ότι ο λαός δεν είναι κατάλληλα εκπαιδευμένος και μορφωμένος ώστε να καταλάβει και να αποδεκτεί την τέχνη και επομένως ,πρέπει να του προσφέρονται μαζικά προϊόντα υποκουλτούρας,δηλαδή <<σκουπίδια>>,είναι βαθύτατα αντιδραστική,αντιλαϊκή και αντιδημοκρατική.
Η τέχνη έχει μεγάλη δύναμη,προσφέρει πολλά ωφέλη,απελευθερώνει τη ψυχή,καλλιεργεί τη φαντασία και την ευαισθησία,μετατρέπεται συχνά σε φωνή διαμαρτυρίας και αντίστασης και καλεί τον λαό στην συνειδητοποιήση και στην διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους και της δημοκρατίας.Για όλους αυτούς τους λόγους δεν είναι πολυτέλεια,δεν είναι ανωφελής αλλά αντίθετα είναι αναγκαία για τον άνθρωπο και την πρόοδο των κοινωνιών.