Μετάφραση Αντιγόνης

Στίχοι 1-18
κάντε κλικ στο παρακάτω link, αγνοήστε τη διαφήμση που ακολουθεί στην επόμενη σελίδα. Πηγαίνετε κάτω απ τη διαφήμιση και ξανακλικάρετε το link. Στη σελίδα του rapidshare επιλέξτε free user και περιμένετε να αρχίσει το download.

http://rapidshare.com/files/421948846/Prologos1.doc

Αντιγόνη Σοφοκλή

Πρόλογος στ. 1-18

Μετάφραση

Αντιγόνη: Πολυαγαπημένη μου αδελφή Ισμήνη, ξέρεις μήπως αν υπάρχει καμία απ’
τις συμφορές που μας κληροδότησε ο Οιδίποδας, που να μην την έστειλε
σε μας τις δυο ο Δίας ενώ ακόμα είμαστε ζωντανές;
Γιατί δεν υπάρχει τίποτα ούτε θλιβερό, ούτε ολέθριο, ούτε αισχρό, ούτε
επονείδιστο που να μην έχω δει εγώ ανάμεσα στα δικά σου και στα δικά
μου βάσανα.
Και τώρα τι είναι πάλι αυτή η διαταγή που λένε ότι διακήρυξε ο
στρατηγός, πριν από λίγο σ’ ολόκληρη την πόλη; Ξέρεις τίποτα και έχεις
ακούσει; Ή μήπως σου διαφεύγει ότι απειλούν τους αγαπημένους σου
συμφορές που ταιριάζουν στους εχθρούς;
Ισμήνη: Σε μένα τουλάχιστο Αντιγόνη, καμιά είδηση για τα αγαπημένα μου
πρόσωπα ούτε ευχάριστη ούτε δυσάρεστη δεν έφτασε, από τότε που εμείς
οι δυο στερηθήκαμε τα δύο μας αδέλφια που πέθαναν μέσα σε μια μέρα με
αμοιβαίο φόνο. Από τότε όμως που ο στρατός των Αργείων τράπηκε σε
φυγή τη νύχτα αυτή δεν ξέρω τίποτα περισσότερο, ούτε ότι είμαι πιο
ευτυχισμένη ούτε πιο δυστυχισμένη.



ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Ο Πρόλογος κατά τον Αριστοτέλη είναι το τμήμα εκείνο της τραγωδίας που προηγείται από την είσοδο του χορού στην ορχήστρα (πάροδο). Αντιστοιχεί στο προοίμιο των ρητορικών λόγων. Ανήκει στο επικό στοιχείο της τραγωδίας και είναι γραμμένο σε ιωνική διάλεκτο και μέτρο ή ιαμβικό τρίμετρο ή τροχαϊκό τετράμετρο. Ως προς τη μορφή μπορεί να είναι μονόλογος ή διάλογος. Εδώ ο πρόλογος έχει διαλογική μορφή, στην ουσία όμως πρόκειται για σύντομους μονολόγους (στην αρχή τουλάχιστο) που έχουν πληροφοριακό περιεχόμενο και αφηγηματική μορφή.



Δομή
ενότητας Α΄ υποενότητα Στ. 1-6 Αναφορά της Αντιγόνης στο παρελθόν και τα κληρονομικά κενά
Β΄
υποενότητα Στ. 7-10 Στροφή στο παρόν. Υπαινιγμός για δεινά που απειλούν προσφιλή πρόσωπα
Γ΄ υποενότητα Στ. 11-18 Απάντηση Ισμήνης – Άγνοια για όσα υπονοεί η Αντιγόνη





Ο μύθος Ο πρόλογος είναι προ του μύθου του δράματος. Εδώ έχουμε πληροφορίες για τα πρόσωπα μέσω της αλληλοπροσφώνησης, τα κληρονομικά δεινά της γενιάς του Οιδίποδα, την ψυχική κατάσταση των προσώπων (δύο αδελφών) και το κήρυγμα του Κρέοντα που αποτελεί σημείο εκκίνησης του μύθου και ανέλιξής του και είναι εκείνο το στοιχείο που παρακινεί σε δράση την ηρωίδα.
Δραματικό Εξωτερικά εμφανίζεται στη σκηνή η Ισμήνη και η Αντιγόνη.
Στοιχείο Εσωτερικά οι δύο αδελφές βρίσκονται σε ψυχική αναστάτωση από τα κηρύγματα του Κρέοντα και ιδιαίτερα η Αντιγόνη που κινεί το ενδιαφέρον του θεατή για την περαιτέρω στάση της εφόσον γνωρίζει τη διαταγή του Κρέοντα που η Ισμήνη αγνοεί (δραματική ειρωνεία) και στοχεύει στη συνεργασία της Ισμήνης.
Τραγικό Οι αδελφές είναι τραγικά πρόσωπα, υποφέρουν χωρίς να φταίνε
Στοιχείο (κληρονομικά δεινά, με τελευταίο τον αλληλοσκοτωμό των αδελφών τους και τη διαταγή του Κρέοντα). Αυτή η απαγόρευση στις δύο αδελφές να επιτελέσουν το ιερό χρέος τις καθιστά τραγικά πρόσωπα.
Ηθογραφία Η Αντιγόνη παρουσιάζεται στοργική και ευαίσθητη όμως ταυτόχρονα
Προσώπων πικραμένη και πληγωμένη από τις οικογενειακές συμφορές και οργισμένη από το διάταγμα του Κρέοντα. Η συναισθηματική της κατάσταση συνδυάζεται με το χαρακτήρα της. Παρουσιάζεται ανήσυχη, δραστήρια, κοινωνική δυναμική και στα λόγια της υπάρχει μια λανθάνουσα ενεργητικότητα.
Η Ισμήνη αντίθετα φαίνεται παθητική, κρατά μια στάση πιο ουδέτερη και πιο αδιάφορη. Βρίσκεται σε πλήρη άγνοια
Εκφραστικά Ο χαρακτήρας και τα πάθη των ηρώων εξωτερικεύονται και
Μέσα (Λέξη) αποκαλύπτονται μέσα από το λεξιλόγιο και τα εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιούν. Έτσι η ψυχική αναστάτωση της Αντιγόνης κάνει το λόγο της πιο ορμητικό.
Οι γεμάτες πικρία ερωτήσεις της κρύβουν διάθεση αποδοκιμασίας και επιβολής , δείχνουν ίσως αδημονία ή ταραχή και δίνουν δραματικότητα στο λόγο.
Στον πρώτο στίχο ο πλεονασμός (κοινόν αυτάδελφον), η περίφραση Ισμήνης κάρα και ταυτόχρονα το σχήμα υπαλλαγής (κοινόν αυτάδελφον, κάρα και όχι Ισμήνη προσδιορίζει την αγάπη και την τρυφερότητα της Αντιγόνης για την αδελφή της (στίχος κλειδί γιατί κάποια στιγμή θα επέλθει ρήξη στις σχέσεις του).
Επίσης η συσσώρευση αρνητικών αξιολογικού χαρακτήρα φράσεων (ουτ’ αλγεινόν ούτε άτης άτερ…ούτε…ουτε ), το πολυσύνδετο και η παρήχηση του ου δείχνουν τα πολλά αλλεπάλληλα και σκληρά χτυπήματα της μοίρας και την ψυχική ένταση της Αντιγόνης. Η ανώμαλη πλοκή του λόγου (στ. 2-3, 7- δείχνουν την ψυχική ταραχή της Αντιγόνης.
Στο στίχο 7 έχουμε αντιθετική σύνδεση με τα προηγούμενα και στροφή προς το παρόν καθώς η Αντιγόνη αναφέρεται στη νέα συμφορά που χτυπά τη γενιά της.
Στο στ. 9 «έχεις τι κεισήκουσας;» έχουμε πρωθύστερο σχήμα (πρώτα ακούς και έπειτα μαθαίνεις) που δείχνει και πάλι την ψυχική ταραχή της Αντιγόνης την οποία εκδηλώνει και με την ειρωνεία στο στ. 8 όταν αποκαλεί τον Κρέοντα «στρατηγό» (ήταν βέβαια στρατηγός στη μάχη με τους Αργείους), τονίζοντας τον αυταρχικό του χαρακτήρα.
Επίσης με την προσωποποίηση των κακών στο στ. 10 από την Αντιγόνη εξασφαλίζεται η παραστατικότητα αλλά και φαίνεται ότι οι συμφορές έρχονται γρήγορα.
Η Αντιγόνη δεν έχει άμεση γνώση του διατάγματος αλλά κάποιοες αόριστες πληροφορίες από φήμες. (βλ. ρ. «φασί»). Προσπαθεί λοιπόν να διασταυρώσει τις πληροφορίες της (ορθολογίστρια) και απευθύνεται στην Ισμήνη η οποία δηλώνει άγνοια.
Για να δείξει την πλήρη άγνοιά της καταφεύγει σε αλλεπάλληλες αρνήσεις όχι όμως σε ερωτήσεις (αδιαφορία). Η προσφώνηση της αδελφής της είναι απλή και δηλώνει την ηρεμία της.
Η Ισμήνη θα έπρεπε να χαίρεται για την ήττα των αργείων και απ’ την άλλη να λυπάται για το θάνατο των αδελφών της οπότε τα συναισθήματα εξισορροπούνται και αλληλοεξουδετερώνονται. Έτσι παρουσιάζεται ψυχρή, συναισθηματικά ουδέτερη.

Πρόλογος στ 18-38
θέμα

Η απόφαση της Αντιγόνης να θάψει τον Πολυνείκη όπως προκύπτει από τον τρόπο ανακοίνωσης της διαταγής του Κρέοντα και η υπαινικτική πρόκληση για συνεργασία προς την Ισμήνη.


Μετάφραση
ΑΝΤΙΓΟΝΗ: Ήμουν σίγουρη και γι' αυτό σου ζήτησα να έρθεις έξω από τις πόρτες,
για να το ακούσεις μόνη.
ΙΣΜΗΝΗ: Τι συμβαίνει λοιπόν; Γιατί δείχνεις ότι κάποια είδηση σε βασανίζει.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ: Από τα δυο μας αδέλφια ο Κρέοντας, δεν έκρινε τον ένα τον ένα άξιο
ταφής, ενώ τον άλλο ανάξιο να ταφεί;
Τον Ετεοκλή, όπως λένε, αφού του φέρθηκε με δίκαιη κρίση και
σύμφωνα με τη θρησκευτική συνήθεια , διέταξε να τον θάψουν, ώστε
να είναι τιμημένος μέσα στους νεκρούς του κάτω κόσμου, αλλά το
σώμα του Πολυνείκη ο οποίος πέθανε με αξιολύπητο τρόπο λένε ότι
έχει διακηρυχθεί στους πολίτες να μην τον θάψει κανείς και να μην
τον κλάψει αλλά να τον αφήσουν άκλαυτο και άταφο, ευχάριστο
θησαυρό για τα όρνια που ψάχνουν λαίμαργα τροφή τους.
Τέτοια λένε ο πως έχει διακηρύξει δημόσια ο καλός Κρέοντας για
σένα και για μένα, λέω φαντάσου και για μένα και λένε ότι έρχεται
εδώ για να τα διακηρύξει γι’ αυτούς που δεν τα γνωρίζουν ώστε να
είναι ξεκάθαρα και δεν θεωρεί την υπόθεση ασήμαντη, αλλά όποιος
κάνει κάτι απ' αυτά, λένε ότι τον περιμένει θάνατος με δημόσιο
λιθοβολισμό μπροστά στην πόλη.
Έτσι έχουν τα πράγματα για σένα, και θα αποδείξεις γρήγορα αν είσαι
από ευγενική γενιά και γενναία στο ήθος ή τιποτένια (μικρόψυχη)
μολονότι κατάγεσαι από ευγενική γενιά.



ερμηνεία κειμένου

Ο πρόλογος συνεχίζει να έχει πληροφοριακό χαρακτήρα, ακόμα δεν έχει επέλθει η σύγκρουση Αντιγόνης – Ισμήνης οπότε ο πρόλογος έχει αφηγηματική μορφή. Η απορία της Ισμήνης μας οδηγεί στη δεύτερη ρήση της Αντιγόνης που συνεχίζει την προσπάθειά της να προετοιμάσει ψυχολογικά την Ισμήνη για το διάταγμα του Κρέοντα που να δημιουργήσει στην αδελφή της, τα ίδια συναισθήματα με τα δικά της, ώστε να πετύχει τη συνεργασία της στο έργο της ταφής.
Η Αντιγόνη αναλύει στην Ισμήνη το περιεχόμενο της διαταγής του Κρέοντα που αφορά άμεσα σ' αυτές και την τιμωρία για όποιον το παραβεί και έμμεσα την προκαλεί να τη στηρίξει στην απόφαση που έχει ήδη λάβει να θάψει τον αδελφό. Απ’ το σημείο αυτό ξεκινά και η υπόθεση της τραγωδίας.
Κλιμακώνεται η δραματική ένταση καθώς διαγράφεται η ψυχική ταραχή της Αντιγόνης. Στους στίχους 37-38 η πρόκληση προς την Ισμήνη αποτελεί μια πρώτη δραματική κορύφωση της δραματικής έντασης καθώς το ενδιαφέρον των θεατών ζωηρεύει ενώ περιμένουν να δουν η τη στάση που θα κρατήσει η Ισμήνη. Επίσης προοικονομείται εμφάνιση του Κρέοντα και του χορού, γεγονός που μεγαλώνει το ενδιαφέρον αν το συνδυάσουμε και με το στίχο 22 όπου το «ως λέγουσιν» μάλλον προοικονομεί και τη στάση του χορού απέναντι στο γεγονός της ταφής. Τέλος στο στίχο 36 προοικονομείται η ποινή για το δράστη ( η οποία τελικά αλλάζει) όμως ο θεατής συνδυάζοντας την ποινή με την αναφαινόμενη απόφαση της Αντιγόνης να παραβεί τη διαταγή του Κρέοντα, αγωνιά αναλογιζόμενος τις συνέπειες ( έλεος, φόβος, οργή). Ο νεκρός Πολυνείκης είναι τραγικό πρόσωπο αφού μένει άταφος και η ψυχή του δε μπορεί να ησυχάσει. όμως είναι τραγικό πρόσωπο μαζί με τον αδελφό του και για το λόγο ότι υπήρξαν θέματα θύματα τραγικής μοίρας που χτύπησε τη γενιά του Οιδίποδα..
Οι δύο αδελφές είναι τραγικά πρόσωπα καθώς πρέπει να αποφασίσουν αν θα εκτελέσουν το ιερό καθήκον της ταφής (ως συγγενείς του νεκρού και πιστές στο θεϊκό νόμο) ή θα συμμορφωθούν στις διαταγές του Κρέοντα. Η Αντιγόνη που φαινόταν τραγικότερη έχει πάρει την απόφαση της, έτσι η Ισμήνη αυτή τη στιγμή είναι πιο τραγικό πρόσωπο αφού έχει μπροστά της ένα δίλημμα και πρέπει γρήγορα να αποφασίσει.
Στη συγκεκριμένη ενότητα σκιαγραφείται ο χαρακτήρας της Αντιγόνης και η ψυχική της κατάσταση ενώ μέσα από τα λόγια της διαμορφώνουμε μια κάποια έμμεση άποψη σχετικά με το ήθος του Κρέοντα και της Ισμήνης.
Συγκεκριμένα: Η Αντιγόνη παρουσιάζεται ψυχικά αναστατωμένη μετά τη διαταγή του Κρέοντα, πονά τον αδελφό της που θα ατιμαστεί μένοντας άταφος, ενώ οργίζεται και αγανακτεί με τον Κρέοντα και την άδικη απόφαση του. Παρά την ψυχική της αναστάτωση τα φιλάδελφα αισθήματα της και η ηθική του χρέους ( απέναντι στο νεκρό) την έχουν οδηγήσει στην απόφαση της. Τολμηρή, ριψοκίνδυνη και με ακλόνητη θέληση φαίνεται πως έχει ίδια αποφασίσει και στρέφεται στην αδελφή της για να ζητήσει (υπαινικτικά εδώ) την συνεργασία της. Εύθικτη και συναισθηματική καθώς είναι αντιδρά και στην ιδέα πως θα μπορούσε να δημιουργήσει την εντύπωση πως θα μπορούσε να συμμορφωθεί στις διαταγές του Κρέοντα.
Η Ισμήνη παρουσιάζεται έμμεσα ως τραγικό πρόσωπο που βρίσκεται μπροστά σε ένα δίλημμα ( ηθικό χρέος - παράβαση ανθρώπινου νόμου). Η Αντιγόνη γνωρίζει το χαρακτήρα της αδελφής της (αδιάφορη, αναποφάσιστη) όπως συμπεραίνουμε από τη λεπτή ειρωνεία στους στίχους 18-19 αλλά και από την αναφορά στην ευγενική καταγωγή της που αποσκοπεί στο να κεντρίσει τη φιλοτιμία της.
Όσο για τον Κρέοντα, ο ειρωνικός τρόπος με τον οποίο μιλά η Αντιγόνη για το άτομό του και για το διάταγμα του, μας δημιουργεί την εντύπωση πως είναι άτομο αυταρχικό.
Η ψυχική ταραχή της Αντιγόνης εξαιτίας του διατάγματος του Κρέοντα, η αγανάκτηση της και η απέχθεια της προς το βασιλιά, η αγάπη για τον αδελφό της, ο πόνος γι’ αυτόν και την τύχη του, η αμετάκλητη απόφαση της και επιθυμία της να συνεργαστεί με την αδελφή της αποτυπώνονται λεκτικά στο κείμενο και εκφράζονται μέσα από πλήθος σχημάτων λόγου και εκφραστικών τρόπων.
η Αντιγόνη απαντώντας στην Ισμήνη στο στίχο 18 εκφράζει με κάπως ειρωνικό τρόπο και ελέγχει την απάθεια της. Στην απορία της Ισμήνης σχετικά με το λόγο για τον οποίο η Αντιγόνη είναι ταραγμένη εκείνη της απαντά με ερώτηση. Αυτός ο τρόπος απάντησης επιβεβαιώνει την ψυχική ταραχή της ηρωίδας αλλά και αποτελεί το ξέσπασμα της αγανάκτησης της απέναντι στο Κρέοντα και τη διαταγή του. Μολονότι το ύφος της είναι λιτό τους στίχους 21-23, η χρήση των περιφραστικών παρακείμενων, το σχήμα καθ’ όλον και μέρος (νων τω κασιγνήτω τον μέν τον δε) είναι ενδεικτικά της συναισθηματικής της έντασης.
Η τύχη των αδελφών παρουσιάζεται αντιθετικά, γεγονός που αποδεικνύει τη μεροληπτική στάση του Κρέοντα και κατά συνέπεια τη δίκαιη αγανάκτηση της Αντιγόνης.
Η Αντιγόνη χρησιμοποιεί λέξεις με αξιολογικό περιεχόμενο χαρακτηρίζοντας έτσι το διάταγμα του Κρέοντα και αντιδρώντας όχι σχετικά με την ταφή του Ετεοκλή ( που τη θεωρεί δίκαια πράξη) αλλά με την απόφαση να μείνει άταφος ο Πολυνείκης ως προδότης της πατρίδας του, απόφαση άδικη κατά την ίδια που αντιτίθεται στο θρησκευτικό νόμο.
Η απέχθεια και η οργή της απέναντι στη διαταγή του Κρέοντα φαίνεται και από τον τρόπο που την παρουσιάζει. Η διατύπωση της διαταγής με θετικό και αρνητικό τρόπο (μη καλύψαι μηδέ κωκυσαι, εάν δε), το πρωθύστερο σχήμα (καλύψαι, καωκυσαι) και το ισοσύλλαβο ομοιοτελεύτητο στον ίδιο στίχο (28), τονίζουν το «ρητό» της διαταγής και δείχνουν την ταραχή της Αντιγόνης. Οι παραστατικές εικόνες των πεινασμένων πουλιών, του πτώματος που κείται άταφο αισθητοποιούν τη συμφορά και δικαιολογούν τον ψυχικό πόνο της ηρωίδας. Η έκταση της αναφοράς στο Πολυνείκη σε πέντε στίχους και στον Ετεοκλή (3 στίχους) δείχνει πως το ενδιαφέρον στρέφεται και το βάρος πέφτει στον πρώτο ( απόδειξη ταραχής της Αντιγόνης).
Η οργή της ηρωίδας και η απέχθεια της για τον ίδιο τον Κρέοντα αποδεικνύεται και από τον ειρωνικό τρόπο με τον οποίο αναφέρεται στο άτομο του (στίχος 31 «αγαθόν»). με την αποστροφή στο στίχο 32 «λέγω γαρ καμέ», που αποτελεί δείγμα δραματουργικής τελειότητας, με λίγες λέξεις ηρωίδα αποκαλύπτει το ήθος της και κάνει νύξη για την απόφασή της να θάψει τον αδελφό της. (Ο Κρέων φαίνεται, κατά την Αντιγόνη, πως έχει κάνει λάθος υπολογισμούς ή έχει εκτιμήσει λάθος το χαρακτήρα της).
Η εικόνα του θανάτου με δημόσιο λιθοβολισμό και η χρήση των επιθέτων (γλυκύν, δημόλευστον) τονίζουν τη σοβαρότητα της διαταγής η οποία δε φαίνεται να επηρεάζει την Αντιγόνη αλλά απασχολεί όμως την αδελφή της. Έτσι με την αντίθεση στο στίχο 38 και τη χρήση των επιθέτων (ευγενής – κακή) τίθεται το δίλημμα ενώπιον της Ισμήνης. Η απόφαση της θα αποδείξει το χαρακτήρα και το ήθος της. η Αντιγόνη με τον τρόπο που της μιλά προσπαθεί να κεντρίσει τη φιλοτιμία της ώστε να συνεργαστεί μαζί της, για να εκπληρώσουν το κοινό τους χρέος (ταφή αδελφού).
Στο στίχο 18 μας δίνεται ο τόπος που διαδραματίζονται τα γεγονότα (εκτός αυλείων πυλών) δηλ. το ανάκτορο της Θήβας. Τα γεγονότα διαδραματίζονται στο σύνολό τους τη νύχτα προς το ξημέρωμα που ακολουθεί μετά τη συμπλοκή Αργείων - Θηβαίων και τον αλληλοσκοτωμό Ετεοκλή – Πολυνείκη.
Το διάταγμα του Κρέοντα και η απαγόρευση στους πολίτες και συγκεκριμένα στις αδελφές να θάψουν τον Πολυνείκη δε φοβίζει την Αντιγόνη. Για την ηρωίδα η ιδέα του χρέους απέναντι στο νεκρό συγγενή και στον άγραφο νόμο των θεών είναι πιο ισχυρή από τον ανθρώπινο νομό. Η θέση της αυτή δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολίας για τον τρόπο που θα ενεργήσει.
Για την Ισμήνη όμως η απόφαση δεν είναι εύκολη. Συγκρούεται ανάμεσα στην απόφαση της πολιτείας και στο ηθικό χρέος της. Η Αντιγόνη για να την επηρεάσει και να κερδίσει τη συνεργασία της προβάλλει την ιδέα - άποψη σύμφωνα με την οποία η καταγωγή (ευγενική) καθορίζει και τη συμπεριφορά των ατόμων ( γενναιότητα ή μικροψυχία).
Οι θεατές νιώθουν οίκτο για τον άταφο νεκρό, εφόσον η ψυχή του δε μπορεί να ηρεμήσει όσο μένει το σώμα του άταφο. επίσης συμπονούν και την Ισμήνη η οποία βρίσκεται σε ένα τραγικό δίλημμα. Νιώθουν κάποιο φόβο καθώς η διαμαρτυρία της Αντιγόνης προδιαγράφει την απόφαση της, η οποία θα έχει άσχημες συνέπειες. Τέλος νιώθουν ίσως κάποια αγανάκτηση για την παραβίαση του θεϊκού νόμου με την απαγόρευση της ταφής του Πολυνείκη (εδώ ταυτίζονται συναισθηματικά με την ηρωίδα, συμπάσχουν μέχρι να λυτρωθούν με τη λύση του δράματος).
Τα πρόσωπα της τραγωδίας είναι πιο οικεία για τον θεατή, συμπάσχει και το ενδιαφέρον του για την τύχη τους και για την εξέλιξη της υπόθεσης αυξάνεται.
Σύμφωνα με τις αντιλήψεις των αρχαίων ο νεκρός είναι σεβαστός και πρέπει να του αποδίδονται οι νεκρικές τιμές (θρήνος, ενταφιασμός -ταφικά έθιμα). Αν ο νεκρός έμενε άταφος τότε ήταν καταδικασμένος. Θα περιπλανιόταν για 100 χρόνια στις όχθες της Στύγας χωρία να βρίσκει γαλήνη και να αναπαύεται γιατί οι άλλες ψυχές δεν θα την άφηναν να περάσει το ποτάμι. Η στέρηση της ταφής όμως ήταν και προσβολή των χθόνιων θεών γιατί οι νεκροί ήταν στη δικαιοδοσία τους. Για τους συγγενείς του νεκρού λοιπόν ήταν ένδειξη ασέβειας και αθεΐας. Τέλος ήταν πράξη βάρβαρη και μισητή σε θεούς και ανθρώπους.
Στον Όμηρο η αντίληψη αυτή είναι διάσπαρτη. Γύρω από το λείψανο του ήρωα που σκοτώθηκε στη μάχη (Πάτροκλος – Έκτορας) διεξάγονται άγριες μάχες για να μη μείνει το πτώμα στα χέρια των εχθρών και το φάνε τα όρνια.
Το χρέος των ζωντανών προς τους νεκρούς προβάλλει και στον επιτάφιο λόγο του Περικλή για τους πρώτους νεκρούς του Πελοποννησιακού πολέμου. Οι θεοί Διόνυσος και Δήμητρα που λατρεύονταν στην Αττική δεν επέτρεπαν να μείνουν άταφοι οι νεκροί.
Οι Αθηναίοι τιμώρησαν τους νικητές στρατηγούς και στη ναυμαχία των Αργινουσών (406 π.Χ.) δεν περισυνέλεξαν τα πτώματα των συμπολεμιστών τους για να ταφούν και να τους αποδοθούν τιμές.
Βέβαια για τους προδότες προβλεπόταν η ταφή τους έξω από τα όρια της πόλης – πατρίδας τους και όχι η στέρηση ταφής (εφόσον ήταν στη δικαιοδοσία των θεών του κάτω κόσμου).

ΘΕΜΑ: Σύγκρουση Αντιγόνης – Ισμήνης μετά την άρνηση της δεύτερης να
συμπράξει στην ταφή του Πολυνείκη. Απόφαση της Αντιγόνης να θάψει τον
αδελφό της.

ΙΣΜΗΝΗ: Δύστυχη, αν έτσι έχουν τα πράγματα, εγώ τι παραπάνω θα μπορούσα να
προσφέρω με το να χαλαρώνω ή να σφίγγω τον κόμπο; (ό,τι κι αν κάνω)
ΑΝΤΙΓΟΝΗ: Σκέψου αν θα με βοηθήσεις και θα συνεργαστείς μαζί μου.
ΙΣΜΗΝΗ: Ποια επικίνδυνη πράξη εννοείς; Tι τάχα έχεις στο μυαλό σου;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ: (Σκέψου), αν θα σηκώσεις το νεκρό μαζί με αυτό εδώ το χέρι (μου)
ΙΣΜΗΝΗ: Αλήθεια, σκέπτεσαι να τον θάψεις, αν και είναι ρητά απαγορευμένο
στους πολίτες;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ: Το δικό μου, βέβαια, και το δικό σου αδελφό, εάν εσύ δε θέλεις γιατί δε
θα κατηγορηθώ ότι τον πρόδωσα.
ΙΣΜΗΝΗ: Παράτολμη, ενώ το έχει απαγορέψει ο Κρέοντας;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ: Αλλά αυτός δεν έχει κανένα δικαίωμα να με εμποδίσει να θάψω τους
δικούς μου.
ΙΣΜΗΝΗ: Αλίμονο, θυμήσου αδελφή μου, πόσο μισητός και ντροπιασμένος μας
χάθηκε ο πατέρας μας, αφού τύφλωσε τα μάτια του με το ίδιο του το χέρι,
για τα αμαρτήματα που μόνος του έφερε στο φως.
Έπειτα η μητέρα και γυναίκα του, διπλό όνομα (για το ίδιο πρόσωπο),
δίνει ατιμωτικό τέλος στη ζωή του με διπλή θηλιά.
Τρίτο δε (κακό), οι δύο μας αδελφοί που αλληλοσκοτώθηκαν μέσα σε μια
μέρα οι δυστυχισμένοι και βρήκαν αμοιβαίο θάνατο με χέρια που
σήκωσαν ο ένας ενάντια στον άλλο.
Και τώρα πάλι έτσι που έχουμε μείνει ολομόναχες, σκέψου πόσο
ατιμωτικά θα χαθούμε, εάν παραβιάζοντας το νόμο παραβούμε την
απόφαση ή την εξουσία των τυράννων.
Αλλά πρέπει να σκεφτείς το εξής, ότι δηλαδή γεννηθήκαμε γυναίκες και
έτσι δε μπορούμε να τα βάζουμε με άνδρες.
Έπειτα (πρέπει να σκεφτείς) ότι αυτοί που μας κυβερνούν είναι πιο
δυνατοί ώστε (με αποτέλεσμα) να υπακούμε σε αυτά και σε ακόμα πιο
οδυνηρά από αυτά. Εγώ λοιπόν, ζητώντας απ’ αυτούς που είναι κάτω απ’
τη γη να με συγχωρήσουν, γιατί κάνω αυτά χωρίς τη θέλησή μου, θα
υπακούσω στους άρχοντες (σ’ αυτούς που έχουν την εξουσία), γιατί το να
κάνεις πράγματα που ξεπερνούν τις δυνάμεις σου είναι εντελώς ανόητο.


Δομή της ενότητας
Α΄ υποενότητα στ. 39-48: Η πρόταση της Αντιγόνης προς την Ισμήνη για
συνεργασία και οι πρώτες αρνητικές αντιδράσεις της
Ισμήνης.
Β΄ υποενότητα στ. 49-68: Επιχειρηματολογία Ισμήνης. Τελική απόφαση.
στ. 49-57: Συμφορές οίκου Λαβδακιδών (παρελθόν)
στ. 58-68: Κίνδυνοι για τις δύο αδελφές (παρόν) αν παραβούν τις
διαταγές




Ερμηνεία κειμένου
Στην προηγούμενη ενότητα είδαμε την Αντιγόνη να παρακαλεί την Ισμήνη να δείξει αν είναι γενναία, γεγονός που ταιριάζει και στην καταγωγή της.
Η απάντησή της Ισμήνης δείχνει την απορία και την αμηχανία της. Τι θα έπρεπε να κάνει για να αποδείξει το ήθος της;
Η Αντιγόνη της απαντά πως θέλει τη συνεργασία της. Η Ισμήνη συνειδητοποιεί ότι θα της ζητήσει κάτι επικίνδυνο αλλά όταν η Αντιγόνη της λέει ξεκάθαρα ότι θέλει να συνεργαστούν για να θάψουν τον Πολυνείκη, ταράζεται. Θεωρεί παράλογο να αγνοήσει και να παραβεί το νόμο (διαφαινόμενη άρνηση στ. 44) και εκπλήσσεται, απορεί με την απόφαση της Αντιγόνης.
Έτσι η αντίδρασή της είναι νευρικά αρνητική. Η Αντιγόνη προσπαθεί να ενισχύσει την πράξη της ηθικά (προδοσία η μη ταφή / χρέος προς το νεκρό) και ιδεολογικά (αγνοεί την αυθαίρετη τυραννική εξουσία) για να κεντρίσει τη φιλοτιμία της Ισμήνης και να τονίσει το κοινό χρέος τους.
Η Ισμήνη καθώς διαπιστώνει πως η απόφαση της αδελφής της είναι οριστική και αταλάντευτη και καθώς την ακούει να αμφισβητεί την κρατική εξουσία, τρομοκρατείται. Έτσι το επιφώνημα «οίμοι» είναι φυσική αντίδραση. Στο εξής επιστρατεύει όλες τις δυνάμεις της για να αποτρέψει την Αντιγόνη από μια τέτοια επικίνδυνη ενέργεια αλλά και για να δικαιολογήσει τη δική της στάση και άποψη.
Η επιχειρηματολογία της προχωρά κλιμακωτά. Αρχικά ανατρέχει στο παρελθόν και θυμίζει στην Αντιγόνη τα δεινά του οίκου των Λαβδακιδών για να την επηρεάσει συναισθηματικά και να τη μεταπείσει.
Στα δεινά αυτά είχε αναφερθεί και η Αντιγόνη στον πρώτο τα μονόλογο αλλά κινούμενη από διαφορετική πρόθεση. Αναφέρει τα δεινά όχι με χρονική σειρά αλλά κλιμακωτά, σύμφωνα με το μέγεθος της τραγικότητάς τους.
Αυτά συνέβησαν στο παρελθόν, η Ισμήνη όμως έρχεται στο παρόν (νυν) και αναφέρεται στο νέο κακό που τις απειλεί. Κατά τη γνώμη της το νέο κακό θα επέλθει αν παραβούν τη διαταγή και θα είναι ολέθριο.
Αντίθετα η Αντιγόνη υποστήριξε πως το νέο κακό θα επέλθει αν εφαρμόσουν τη διαταγή. Έπειτα η Ισμήνη θυμίζει στην Αντιγόνη τη δυσμενή θέση των γυναικών, επιχείρημα που δεν είναι άστοχο, αν σκεφτούμε τις αντιλήψεις της εποχής. Στη συνέχεια η Ισμήνη θυμίζει στην αδελφή της ότι δε μπορούν να τα βάλουν με την εξουσία γιατί είναι πιο δυνατή. Στο τέλος προσπαθεί να κατοχυρώσει τη θέση της με μια αποφθεγματική διατύπωση. Στους στίχους 65-67 οριστικοποιεί την απόφασή της . Συνειδητοποιεί ότι παραβαίνει το χρέος της γι’ αυτό ζητά συγγνώμη από τους κριτές του Κάτω κόσμου όμως αναγκάζεται να υποταχθεί στην εξουσία του βασιλιά.

Ο μύθος
Ο μύθος προωθείται καθώς η Αντιγόνη ανακοινώνει στην Ισμήνη πως ζητά τη συνεργασία της στην ταφή και η Ισμήνη αρνείται και προσπαθεί να μεταπείσει και την Αντιγόνη με μια σειρά από επιχειρήματα. Η Αντιγόνη όμως έχει αποφασίσει οριστικά και αμετάκλητα έτσι ώστε προδιαγράφεται η συνέχεια.

Δραματικό στοιχείο
Το δραματικό στοιχείο είναι έντονο και ζωηρό. Η στιχομυθία (στ. 39-49) κάνει το λόγο των γυναικών πιο έντονο και η αντίθεσή τους προοικονομεί τη σύγκρουση μεταξύ τους αλλά και τη σύγκρουση της Αντιγόνης με τον Κρέοντα.

ΘΕΜΑ: Σύγκρουση Αντιγόνης – Ισμήνης μετά την άρνηση της δεύτερης να
συμπράξει στην ταφή του Πολυνείκη. Απόφαση της Αντιγόνης να θάψει τον
αδελφό της.


ΜΕΡΟΣ Β΄ (69-99)
ΑΝΤΙΓΟΝΗ: Ούτε θα σε παρακαλούσα, ούτε αν ήθελες ακόμα να με βοηθήσεις, θα
δεχόμουν με ευχαρίστηση τη σύμπραξή σου. Μα έχει όποια γνώμη
θέλεις, εγώ όμως εκείνον θα τον θάψω. Θα είναι ωραίο για μένα να κάνω αυτό (να θάψω τον αδελφό μου) και να πεθάνω. θα αναπαύομαι πλάι του αγαπημένη κοντά σε αγαπημένο αφού διαπράξω μια ιερή παρανομία. Γιατί είναι περισσότερος χρόνος που θα πρέπει να είμαι αγαπητή σε αυτούς που είναι στο κάτω κόσμο παρά σ' αυτούς πάνω στη γη γιατί εκεί θα αναπαύομαι αιώνια. Συ όμως, αν το κρίνεις σωστό, περιφρόνα όσα είναι τίμια για τους θεούς.
ΙΣΜΗΝΗ: Εγώ δεν περιφρονώ (ατιμάζω) αυτά αλλά είμαι από τη φύση μου αδύναμη να ενεργώ ενάντια στη θέληση των πολιτών.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ: Εσύ μπορείς αυτά να προφασίζεσαι εγώ όμως θα πάω να σωρεύσω χώμα για τον πολυαγαπημένο μου αδελφό
ΙΣΜΗΝΗ: Αλίμονο, δυστυχισμένη, πόσο φοβούμαι για σένα.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ: Μη φοβάσαι (ανησυχείς) για μένα. Τη δική σου μοίρα φρόντιζε
ΙΣΜΗΝΗ: Όμως, τουλάχιστο, μην αποκαλύψεις του έργο (το σχέδιο) αυτό σε κανένα, κράτησε το μυστικό, το ίδιο θα κάνω και `γώ.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ: Αλίμονο, διακήρυξέ το σε όλους· πολύ πιο μισητή θα είσαι εάν σιωπήσεις, εάν δεν διακήρυξης σε όλους αυτά
ΙΣΜΗΝΗ: Έχεις ζεστή καρδιά για ψυχρά πράγματα.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ: Αλλά ξέρω ότι είμαι αρεστή σε κείνους που πρέπει περισσότερο να αρέσω.
ΙΣΜΗΝΗ: Αν θα έχει βέβαια και τη δύναμη· αλλά επιδιώκεις πράγματα ακατόρθωτα.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ: Λοιπόν, θα σταματήσω, όταν πια δεν θα έχω τη δύναμη.
ΙΣΜΗΝΗ: Καθόλου όμως δεν πρέπει να κυνηγάει κανείς τα ακατόρθωτα.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ: Αν λες τέτοια, και θα μισηθείς από μένα και δίκαια θα μισεί για πάντα νεκρός. Αλλά άφησε εμένα και τη δική μου αφροσύνη να πάθουμε αυτό το κακό· γιατί δεν θα πάθω τίποτα τόσο φοβερό ώστε να μην πεθάνω έντιμα.
ΙΣΜΗΝΗ: Αλλά αν έτσι κρίνεις προχώρα· αυτό να ξέρεις όμως, ότι πηγαίνεις ασυλλόγιστη, αλλά αληθινά αγαπημένη αγαπημένους σου.

ΚΡ. Πάψε, προτού με γεμίσεις με θυμό με τα λόγια σου, μήπως αποκαλυφθείς άμυαλος αν και είσαι γέρος. Γιατί λες ανυπόφορα πράγματα, όταν υποστηρίζεις ότι οι θεοί προνοούν γι’
αυτόν το νεκρό. Ποιο από τα δυο, τιμώντας τον σαν ευεργέτη τον έθαψαν αυτόν, ο οποίος ήρθε να βάλει φωτιά τους περίστυλους ναούς και τα αφιερώματά τους και να ερημώσει τη
γη εκείνων και να καταλύσει τους νόμους τους; Ή μήπως βλέπεις οι θεοί να τιμούν τους κακούς; Δεν είναι δυνατόν   αλλά από την πρώτη στιγμή της βασιλείας μου κάποιοι άνδρες
της πόλης που με δυσκολία υπέφεραν τη διαταγή μου σιγομουρμούριζαν εναντίον μου κρυφά κουνώντας το κεφάλι και δεν έβαζαν υπάκουα τον τράχηλό τους κάτω από τον ζυγό,
ώστε να πειθαρχήσουν σε μένα. Γνωρίζω πολύ καλά ότι αυτοί παρασυρμένοι απ’ αυτούς  εδώ με χρήματα έχουν κάνει αυτά εδώ.
Γιατί δεν εμφανίστηκε χειρότερος θεσμός μέσα στους ανθρώπους από το χρήμα. Αυτό και γκρεμίζει πολιτείες, και ξεσηκώνει τους άντρες απ' τα σπίτια τους, στρέφει το μυαλό τ' ανθρώπου στο κακό, τον σπρώχνει στην απάτη ή στο έγκλημα και έτσι χάνεται κάθε ντροπή και σεβασμός και πλανεύονται οι τίμιες συνειδήσεις. Μα οι πουλημένοι που 'καναν αυτό το πράγμα έφτασε η ώρα να πληρώσουν ακριβά. Αν δεν μου βρείτε τον δράστη αυτόν της ταφής και δεν τον φέρετε αμέσως μπροστά μου δεν πρόκειται να πάτε στον Άδη, πριν τα ομολογήσετε όλα ζωντανοί πάνω στην κρεμάλα. Να μάθετε ν' αρπάζετε άλλη φορά. Δεν μπορείς να κερδίζεις από παντού. Γιατί οι περισσότεροι απ' αυτούς που βγάζουν βρώμικα λεφτά βγαίνουν χαμένοι στο τέλος.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
ΣΤ. 441-525
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Σε σένα, σε σένα μιλάω,

που 'χεις το κεφάλι σου σκυμμένο προς το χώμα,

ομολογείς ή αρνείσαι πως τα 'κάνες αυτά;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Και ομολογώ πως τα έκανα και δεν τ' αρνιέμαι.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Εσύ μπορείς να φύγεις όπου θες εντελώς απαλλαγμένος από τη βαριά κατηγορία- κι εσύ πες μου όχι με πολλά λόγια, αλλά με συ¬ντομία,
γνώριζες ότι είχε διακηρυχθεί να μην τα κάνει κανείς αυτά;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Το γνώριζα. Πώς ήταν δυνατό να μην το ξέρω; Ήταν, βέβαια, σ' όλους φανερά.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Κι είχες λοιπόν το θράσος να παραβείς αυτούς τους νόμους;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Ναι' γιατί δεν ήταν ο Δίας αυτός που είχε διακη¬ρύξει σε μένα αυτά, ούτε η Δίκη, η συγκάτοικος των θεών του Κάτω κόσμου,όρισε τέτοιους νόμους μες στους ανθρώπους, ούτε μπορούσα να φανταστώ πως οι δικές
διακηρύξεις είχαν τόση δύναμη, που να μπορείς εσύ να ξεπεράσεις τους άγραφους κι ασάλευτους νόμους των θεών, αν και θνητός είσαι.Γιατί δεν ισχύουν αυτοί, βέβαια, μόνο σήμερα και χθες, αλλά αιώνια, και κανείς δε γνωρίζει από πότε φάνηκαν.
Κι ούτε είχα τη διάθεση να τιμωρηθώ μπροστά στους θεούς γι' αυτά από φόβο για την έπαρση κανενός ανθρώπου. Γιατί ήξερα καλά πως θα πεθάνω -πώς όχι;—
κι αν εσύ δεν το 'χες από πριν διακηρύξει. Κι αν είναι να πεθάνω πριν την ώρα μου, αυτό εγώ κέρδος το λογαριάζω. Γιατί όποιος ζει μες σε μεγάλη δυστυχία, όπως εγώ,
πώς δεν είναι κερδισμένος το θάνατο σαν βρει; Έτσι κι εγώ δε θλίβομαι καθόλου να βρω αυτή τη μοίρα (= το θάνατο)• αλλά, αν ανεχόμουν ο νεκρός ο από τη δική μου τη μητέρα γεννημένος να μείνει άταφος μετά το θάνατο του, για κείνο θα πονούσα. Για τούτο όμως εδώ δε θλίβομαι. Κι αν τώρα εγώ σε σένα φαίνομαι πως κάνω α¬νοησίες κατά τύχη, σχεδόν από ανόητο ανόητη θεωρούμαι.

ΧΟΡΟΣ
Ο χαρακτήρας της κόρης φαίνεται σκληρός
πως είναι από σκληρό πατέρα• να υποχωρεί στις συμφορές δεν ξέρει.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Να ξέρεις όμως πως τα υπερβολικά άκαμπτα φρονήματα συχνά ταπεινώνονται, και μπορείς να δεις τον πιο ισχυρό σίδηρο, σαν στη φωτιά πυρακτωθεί ώστε ολόσκληρος να γίνει,
πως ραγίζει και θρυμματίζεται τις πιο πολλές φορές. Και ξέρω ακόμα πως τ' αγριεμένα τ' άλογα με μικρό χαλινάρι τιθασεύονται• γιατί δεν μπορεί να επαίρεται εκείνος που δούλος των αλλωνών λογίζεται. Αυτή ήξερε τότε, βέβαια, αυθάδεια να δείχνει, όταν τους θεσπισμένους νόμους παραβίαζε• κι αυτό είναι δεύτερη αυθάδεια, αφού το έχει καμωμένο, να καυχιέται γι' αυτό και να χλευάζει για το κα-
τόρθωμά της, Μα, αλήθεια, άντρας τώρα εγώ δεν είμαι, άντρας αυτή (θα) είναι, αν αυτή η νίκη μείνει σ' αυτήν έτσι ατιμώρητη. Αλλά είτε της αδερφής μου (κόρη) είναι αυτή είτε η πιο στενή (συγγενής) από όλο το συγγενι¬κό κύκλο που προστατεύει ο Έρκειος Δίας,
η ίδια κι η αδερφή της δε θα γλιτώσουν τον πιο φρικτό το θάνατο. γιατί κι εκείνη, βέβαια, κατηγορώ εξίσου πως έχει μερίδιο στο σχεδιασμό αυτής της ταφής.
Και καλέστε την γιατί την είδα πριν από λίγο μέσα να κάνει σαν λυσσασμένη και να μην ελέγχει το λογικό της. Η ψυχή αυτών που τίποτε καλό δε σχεδιάζουν στο σκοτάδι συνήθως προδίνεται προκαταβολικά σαν δρά¬στης κρυφός. Δε χωνεύω όμως κι όταν κάποιος, αφού πιαστεί να κάνει το κακό, έπειτα επιζητεί την ωραιοποίησή του.


ΑΝΤΙΓΟΝΗ
θέλεις τίποτε μεγαλύτερο από το να με πιά¬σεις και να με σκοτώσεις;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Εγώ [δε θέλω] τίποτε (άλλο). Μια κι έχω αυτό, τα έχω όλα.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Γιατί λοιπόν καθυστερείς; Γιατί τίποτε από τα λόγια σου σ' εμένα δεν αρεσει,
και μακάρι ποτέ να μην αρέσει. έτσι και τα δικά μου είναι φυσικό να 'ναι δυσά¬ρεστα σε σένα. Κι όμως, από πού φήμη ευγενέστερη θα κερδιζα
παρά τον αδερφό μου θάβοντας.
Όλοι αυτοί θα παραδέχονταν ότι τους είναι αρε¬στή αυτή η πράξη, αν ο φόβος δεν [τους] έκλεινε το στόμα. Αλλά η τυραννίδα (= ο τύραννος) και σ' άλλα πολλά πλεονεκτεί, κι έχει το δικαίωμα να κάνει και να λέει ό,τι επιθυμεί.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Συ μόνη απ' τους Καδμείους αυτούς εδώ έτσι αυτό το βλέπεις.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Κι αυτοί το βλέπουν, μα για χάρη σου (= εξαιτίας σου) μαζεύουν την ουρά τους (= κρατούν κλειστό το στόμα).
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Δεν ντρέπεσαι εσύ, που σκέπτεσαι διαφορετικά από αυτούς εδώ;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ [Όχι,]
γιατί καμιά ντροπή δεν είναι να σέβεται κανείς τον αδερφό του.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Δεν ήταν λοιπόν αδέρφι σου κι αυτός που έπεσε απ' την ακριβώς απέναντι πλευρά;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Αδέρφι [ήταν], από [μητέρα] μία κι από τον ίδιο πατέρα.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Πώς λοιπόν δίνεις τιμές (στον Πολυνείκη) που 'ναι ασέβεια για κείνον;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Δε θα συμφωνήσει μ' αυτά ο σκοτωμένος (νε¬κρός).
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
[Θα συμφωνήσει] βέβαια, αν τιμάς αυτόν ίσα με τον ασεβή.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
[Τον τιμώ,]
γιατί σαν δούλος, βέβαια, δε χάθηκε, αλλά σαν αδερφός.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
[Χάθηκε] όμως προσπαθώντας αυτή τη γη να καταστρέψει• ενώ ο άλλος [έπεσε] αγωνιζόμενος εναντίον του για την υπεράσπισή της.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Όμως ο Άδης θέλει τους νόμους ίσους (για όλους).
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Μα ο καλός δεν έχει ίδια μοίρα με τον κακό, ώστε όμοιες να λάχει τις τιμές.

ΑΝΤΙΓΟΝΗ Ποιος ξέρει αν στον Κάτω κόσμο είναι δίκαια αυτά εδώ (= αυτές οι διακρίσεις);
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Όμως ποτέ δεν είναι φίλος ο εχθρός, ούτε και σαν πεθάνει.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Δε γεννήθηκα εγώ μίσος για να μοιράζομαι, μα να αγαπώ με άλλους.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Κάτω λοιπόν σαν πας, αγάπα αυτούς, αν πρέπει.
Όσο όμως εγώ είμαι στη ζωή, γυναίκα δε θα κυβερνήσει.

ΧΟΡΟΣ

Μα να μπροστά στις πύλες η Ισμήνη, χύνοντας δάκρυα απ' αδελφική αγάπη
κι ένα σύννεφο πάνω απ' τα φρύδια της ασχημίζει το ξαναμμένο πρόσωπο της, τα όμορφα βρέχοντας τα μαγουλά της.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Ε, συ, που σαν έχιδνα κρυμμένη μες στο σπίτι μού ρούφαγες το αίμα χωρίς να παίρνω είδηση,
και δεν ένιωθα πως έτρεφα δυο συμφορές και [δυο] επαναστάτριες ενάντια στο θρόνο μου,
έλα, πες μου λοιπόν,
θα το παραδεχτείς κι εσύ πως έβαλες το χέρι
σου σ' αυτήν εδώ την ταφή, ή θα πάρεις όρκο πως τίποτε δεν ξέρεις;
ΙΣΜΗΝΗ
Την έχω κάνει αυτή την πράξη, αν, βέβαια, κι αυτή εδώ συμφωνεί, και συμμερίζομαι και παίρνω απάνω μου την κατηγορία.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Μα, αλήθεια, δε θα το επιτρέψει αυτό σε σένα η δικαιοσύνη,
γιατί ούτε και θέλησες ούτε κι εγώ για συνεργό σε πήρα.
ΙΣΜΗΝΗ
Μα μες στη συμφορά σου δεν ντρέπομαι συμμέτοχο στο πάθος σου τον εαυτό μου να κάνω.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Ο Άδης κι όσοι στον Κάτω κόσμο κατοικούν ξέρουν καλά τίνος το έργο είναι•
κι όποια με λόγια αγαπά εγώ φίλη δεν τη θέλω.

ΙΣΜΗΝΗ
Μα μες στη συμφορά σου δεν ντρέπομαι συμμέτοχο στο πάθος σου τον εαυτό μου να κάνω.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Ο Άδης κι όσοι στον Κάτω κόσμο κατοικούν ξέρουν καλά τίνος το έργο είναι•
κι όποια με λόγια αγαπά εγώ φίλη δεν τη θέλω.
ΙΣΜΗΝΗ
Αδερφή, μη μου στερήσεις την τιμή
μαζί σου να πεθάνω και να εξαγνίσω τον νεκρό.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Μαζί μου εσύ μην πεθάνεις
μήτε όσα δεν άγγιξες να οικειοποιείσαι•
θα 'ναι αρκετό εγώ (μόνο) να πεθάνω.
ΙΣΜΗΝΗ
Και ποια ζωή θα έχω αρεστή, όταν εγώ σε χάσω;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Τον Κρέοντα ρώτα• γιατί γι’ αυτόν εσύ νοιάζεσαι.
ΙΣΜΗΝΗ
Γιατί αυτή την πίκρα με κερνάς χωρίς τίποτε να κερδίζεις;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Με πόνο, βέβαια, το κάνω αυτό, αν σε περιγελώ.
ΙΣΜΗΝΗ
Σε τι, λοιπόν, και τώρα θα μπορούσα πια ωφέλι¬μη να σου φανώ;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Σώσε τον εαυτό σου•
δε σου αρνιέμαι από φθόνο εσύ (το θάνατο) να ξεφύγεις.
ΙΣΜΗΝΗ
Αλίμονο, η δύστυχη! Και να μείνω έξω απ' το δικό σου το χαμό;
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
[Βέβαια,] γιατί εσύ προτίμησες να ζεις, εγώ όμως να πεθάνω.
ΙΣΜΗΝΗ
Όχι όμως χωρίς να εκφραστούν τα επιχειρήματα μου.

ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Σ' αυτούς εδώ εσύ [φαινόσουν πως σκέφτεσαι]
σωστά, στα μάτια εγώ των άλλων...
ΙΣΜΗΝΗ
Κι όμως, το φταίξιμο για μας τις δυο είναι ίσο.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Κάνε κουράγιο- εσύ ζεις,
ενώ η δική μου η ψυχή έχει από παλιά πεθάνει,
ώστε να ωφελεί πια τους νεκρούς.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Απ' αυτές τις δυο τις κόρες λέω
πως πριν από λίγο η μια αποδείχτηκε άμυαλη,
ενώ η άλλη από την ώρα που γεννήθηκε.
ΙΣΜΗΝΗ
[Ναι,] βασιλιά, γιατί ποτέ ούτε η φρόνηση που έχουμε απ' τη φύση μας δε μένει (αμετακίνητη) σ' αυτούς που κακοπαθαίνουν, μα φεύγει από τη θέση της (= «σαλεύει»).
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Σε σένα, βέβαια, [σάλεψε ο νους,] όταν με τους κακούς προτίμησες έργα παράνομα να κάνεις.
ΙΣΜΗΝΗ
Μα πώς μπορώ να ζήσω εγώ μόνη, χωρίς αυτήν εδώ;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Όμως μη λες «αυτή εδώ», γιατί [αυτή] πια δεν υπάρχει (= δεν είναι στη ζωή).
ΙΣΜΗΝΗ
Μα θα σκοτώσεις τη μνηστή του δικού σου του παιδιού;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
[Ναι,] γιατί είναι καλλιεργήσιμα και αλλωνών τα χωράφια.

ΙΣΜΗΝΗ
[Δεν θα είναι όμως τόσο ταιριαστός ο γάμος]
όπως ήταν, βέβαια, ταιριασμένος ανάμεσα σ' εκείνον και σ' αυτήν εδώ.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Τις κακές τις γυναίκες για τα παιδιά εγώ μισώ.
ΑΝΤΙΓΟΝΗ
Πολυαγαπημένε Αίμονα, πώς ο πατέρας σου αλήθεια σε προσβάλλει!
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Πολύ, πράγματι, με στενοχωρείς κι εσύ κι ο γάμος που κάθεσαι και μου λες.
ΧΟΡΟΣ
Αλήθεια θα στερήσεις από το παιδί σου αυτήν εδώ;
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Ο Αδης το γάμο τούτο για μένα θα διαλύσει.
ΧΟΡΟΣ
Όπως φαίνεται,είναι αποφασισμένο αυτή εδώ να πεθάνει.
ΚΡΕΟΝΤΑΣ
Και από σένα, βέβαια, και από μένα. Όμως μη χάνετε πια καιρό, αλλά οδηγήστε τες μέσα, δούλοι- οι γυναίκες αυτές πρέπει φυλακισμένες να 'ναι κι όχι ελεύθερες. Γιατί κι οι τολμηροί πασχίζουν να ξεφύγουν, σαν βλέπουν [να 'ναι] πια κοντά το τέλος της ζωής τους.